Moje cuda

Noire de Crime (Czarny Książe), Duma Syberii, Latah

Pomidorowa pogoda

Moje 30 odmian pomidorów

Rajskie jabłka

W krajach wchodzących w skład monarchii Austro – Węgierskiej nasze czerwone warzywa nie są ani pomidorami, ani tomatami, lecz rajskimi (jabłkami). Dlaczego ? Po odkryciu przez Kolumba Ameryki, krótko potem pojawiły się licznie w Europie nowe owoce i warzywa. Między innymi owoc przypominający wyglądem i czerwoną barwą jabłko. Tak więc na południu niemieckiej strefy językowej nazwano ten owoc Paradeis-Apfel czyli „Rajskie Jabłko” a od rajskiego jabłka było już niedaleko do nazwy „Paradaiser” (pomidor) lub raju (p rajčica, rajče). I tak pomidor u naszych południowych sąsiadów brzmi: Paradaiser austriacki niemiecki paradižnik słoweński парадајз paradajz serbski rajčica chorwacki rajče czeski paradajka słowacki paradicsom węgierski

Historia pomidora

Nie od razu w Europie odkryto walory pomidora, bo początkowo był uważany za roślinę trującą. Był długo uważany za toksyczny owoc i został odrzucony jako żywność przez europejską arystokrację (która była właścicielem ziem), ponieważ do jedzenia używali sztućców ze stopu cyny i ołowiu, bogatych w ołów, które reagowały z kwasami pomidorowymi tworzącymi toksyczne substancje, oprócz różnych szkodników (między innymi robaka pomidorowego), które nie czyniły go zbyt popularnym. Przez 200 lat był uprawiany jako element ozdobny i dekoracyjny w ogrodach i domach, a jego stosowanie ograniczało się do apteki. Do 1820 roku jego toksyczność zaczęła być demistyfikowana, a jego stosowanie akceptowane w kuchni popularnej. Jest uważany za warzywo ze względów podatkowych, ponieważ pod koniec XIX wieku, w obliczu wzrostu tego owocu w społeczeństwie amerykańskim, importer ogłosił, że jest to owoc i w ten sposób zapisał go na fakturze importowej. Jego celem było uniknięcie podatków nakładanych na warzywa w tym czasie, ale Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki uznał, że pomidor był warzywem, ponieważ był spożywany jako taki, a nie pod koniec posiłku, jak to się robi z owocami, za które został zmuszony do zapłaty odpowiednich podatków .

Natomiast krzewy pomidorów spodobały się na tyle, że hodowano je dla ozdoby. A gdy już poznano się na tych cudownych czerwonych owocach, do dzisiaj znajduje się dla nich coraz to nowe zastosowanie. I nieważne o jakie smaki chodzi, bo pomidor jest uznawany na całym świecie, będąc rewelacyjnym składnikiem każdej kuchni. Ojczyzną pomidora są andyjskie regiony północnej części Ameryki Południowej. Uprawą pomidorów zajmowały się plemiona Indian zamieszkujących rejony położone na północ od równika, skąd ponad 2000 tys. lat temu pomidory rozprzestrzeniły się na tereny Ameryki Środkowej i Północnej. Do Europy pomidory zostały przywiezione przez hiszpańskich żeglarzy około 1532 r. z Meksyku. Aztekowie nazywali je ‚xitomatl’ czyli „duży pulchny owoc” – stąd pochodzi nazwa ‚tomatl’, z czasem ulegająca uproszczeniu do ‚tomate’. Również w Polsce długo obok "pomidorów" funkcjonowała druga nazwa "tomaty". Z powodu specyficznego zapachu i czerwonego zabarwienia jagód, pomidory długo uznawane były za rośliny trujące i sadzono je w ogrodach wyłącznie w celach dekoracyjnych. Rembert Dodoens w Historie of plants z 1578 r. pisał:: „To dziwna roślina, niespotykana w tym kraju poza ogrodami niektórych zielarzy /.../, niebezpiecznie jej zażywać”. Kulinarna kariera pomidora Do dziś Włosi i Hiszpanie toczą spór, kto pierwszy wykorzystał pomidory w kuchni. Włosi twierdzą, że to oni byli prekursorami i już pod koniec XVII w. używali pomidorów na potęgę. Jednak to Hiszpanie uprawiali pomidory od końca XVI wieku, o czym wspomina w pierwszym traktacie ogrodniczym napisanym po hiszpańsku La Agricultura de Jardines (1592) ksiądz Gregorio de los Ríos, który z woli Filipa II sprawował pieczę nad królewskimi ogrodami Casa del Campo. W książkach kucharskich począwszy od XVIII w. do początków XX w. wszystkie dania z pomidorami nazywane są daniami "w stylu hiszpańskim", co sugeruje, że to Hiszpanie pierwsi zaadaptowali azteckie tomaty w kuchni. Dowodem na to jest pierwszy przepis na sos pomidorowy „w stylu hiszpańskim” z 1692 roku i spisany przez Antonio Latiniego z Neapolu. Przepis brzmi tak: opalić nad ogniem obrane pomidory, dodać posiekaną natkę pietruszki, cebulkę, czosnek, pieprz i wymieszać to z octem winnym i oliwą. Palmę pierwszeństwa dzierżą Włosi tylko w kwestii pierwszeństwa zapisu w książce kucharskiej. Niewątpliwie w XVIII wieku pomidory stały się jednym z najbardziej popularnych warzyw w Hiszpanii, a później we Francji, gdzie uważano je za afrodyzjak. Od XIX wieku pomidory rozpoczynają karierę w innych państwach Europy. Co ciekawe włoską nazwę ‘pommi dei mori’, czyli pierwotne „jabłka śmierci" w trakcie tłumaczeń zniekształcono do francuskiego ‘pomme d`amour’, oznaczającego „miłosne jabłko”. Są również inne wersje pochodzenia nazwy. Pierwsze zachowane nazwy zwyczajowe pomidora w językach europejskich pojawiają się w podpisie rysunku z roku 1553 w pracy Remberta Dodoensa, który podpisał rycinę z tym gatunkiem określeniem Poma amoris (= jabłka miłości). Późniejsi autorzy używali także odmiennych wariantów nazw, takich jak Poma aurea (=złote jabłka) i Pomi del Peru (= jabłka z Peru). Nazwa zwyczajowa utrwalona w języku włoskim „pomi d'oro” (dosłownie tłumaczona na „złote jabłka”) stała się źródłem dla określenia używanego w języku polskim. W starszych publikacjach w języku polskim używane były jednak określenia „jabłko miłości” (u Syreniusza) i „jabłko złote” (słownik języka polskiego z 1861 r.). Nazwa „pomidor” rozpowszechniła się w piśmiennictwie dopiero w XIX wieku Pomidory w Polsce W Polsce pierwsze pomidory wyhodowano w Warszawie w 1880 roku. Jednak tomaty z trudem torowały sobie drogę do żołądków i serc naszych dziadków. Pomidory zaczęły cieszyć się większym zainteresowaniem po pierwszej wojnie światowej, szczególnie popularne były ich przetwory, takie jak puszkowane skumbrie (makrele) w tomacie. Upomniał się o nie nawet poeta Konstanty Ildefons Gałczyński w słynnej satyrze na konserwatywne rządy po przewrocie majowym ("Skumbrie w tomacie", 1936). Prawdziwy sukces pomidory odniosły dopiero po drugiej wojnie światowej, trafiając pod strzechy. Do ich popularności przyczyniły się importowane z krajów obozu socjalistycznego przeciery i koncentraty pomidorowe. Choć trudno w to uwierzyć kiedyś w Polsce pomidory nie były dostępne przez cały rok. To z tamtych czasów pochodzi kultowa piosenka z telewizyjnego Kabaretu Starszych Panów: "Adio, pomidory" (sł. Jeremi Przybora, muz. Jerzy Wasowski) . https://www.youtube.com/watch?v=g2W3eupNqVA&list=PLvp36mobXZ2U28vQy8H4ZCDiadpm3nitm&index=17

Pochodzenie pomidorów

Pomidory przywiezione zostały z Ameryki Płd. przez Hiszpanów. Inkowie nazywali je Tomatl.>