Róża czy trojanda?

 Skąd się wzięła „trojanda”?

W niektórych językach róża jest zwana trojandą.

Słowo „trojanda” / „troianda” (ukr. троянда, ale też występujące w dialektach rumuńskich, bułgarskich i innych językach Bałkanów i Europy Wschodniej w formach typu trandafir, triandafil, trandáfil) nie ma nic wspólnego z Troją ani z imieniem Trojan. Jego źródłem jest… grecki.

Najbardziej uznana etymologia wskazuje, że słowo pochodzi z języka greckiego, od:

τριαντάφυλλο – triantáfyllo

dosłownie: „trzydziestopłatkowa (róża)”, od:

• τριάντα – trzydzieści
• φύλλο – liść / płatek

Grecy tym słowem określali szczególnie pełne odmiany róż, które miały wiele płatków (stąd „trzydziestopłatkowe”).

Jak słowo się rozprzestrzeniło?

1. Grecki→Bałkany
   Greckie triantáfyllo przeszło do języków Bałkanów wpływem Bizancjum:
• rumuńskie: trandafir
• albańskie: trëndafil
• bułgarskie: трендафил
2. Bałkany→języki wschodniosłowiańskie
   Z języków bałkańskich słowo trafiło dalej na północ:
• ukraińskie: троянда (trojanda / troianda)
• rzadziej spotykane dialektalne formy w innych językach regionu

W ukraińskim forma została przystosowana fonetycznie: tri- → tro- i -dafilo → -janda.

Dlaczego nie „rosa”, jak w łacinie?

Bo na tych terenach wpływy bizantyjskie były silniejsze niż łacińskie. Stąd wiele botanicznych i roślinnych nazw ma pochodzenie greckie lub bałkańskie.

---

Podsumowanie

W niektórych językach róża nazywana jest trojanda, bo słowo to pochodzi od greckiego τριαντάφυλλο, oznaczającego „trzydziestopłatkową różę”. Przez języki bałkańskie termin rozprzestrzenił się dalej na wschód – m.in. do ukraińskiego.